Διεθνής αναγνώριση του καινοτόμου Cultural H.ID.RA.N.T.

Είναι σύνηθες η καθημερινότητα και οι δυσκολίες της να επισκιάζουν και όσα καλά γίνονται δίπλα μας. Μία τέτοια περίπτωση αποτελεί το Cultural H.ID.RA.N.T.. Ένα πρόγραμμα του Δήμου Χαλανδρίου, συν-χρηματοδοτούμενο από το Ευρωπαϊκό Ταμείο Περιφερειακής Ανάπτυξης στο πλαίσιο των Αστικών Καινοτόμων Δράσεων (U.I.A) και από το Πράσινο Ταμείο, που αφορά την ανάδειξη, επαναξιοποίηση και επανένταξη στη ζωή της πόλης του Αδριάνειου υδραγωγείου. Η αποδοχή του προγράμματος και η συμμετοχή των κατοίκων του Χαλανδρίου σε αυτό έχει σταθεί σημαντική -αριθμητικά και ουσιαστικά- συντελώντας στην επιτυχία του σαν καινοτόμου έργου διαχείρισης της ιστορικής κληρονομιάς και των αστικών και υδάτινων πόρων διεθνώς πλέον από πληθώρα θεσμών.

 

Το Cultural H.ID.RA.N.T έχει βρεθεί στην κορυφή της παγκόσμιας αστικής καινοτομίας, κερδίζοντας τον Δεκέμβριο του 2023 το πρώτο βραβείο των 6 Διεθνών Βραβείων Αστικής Καινοτομίας της Κουανγκτσόου (Καντόνας, Κίνα) στην κατηγορία Βιώσιμη Διαχείριση Πολιτιστικής Κληρονομιάς.

Τα βραβεία αυτά συνδιοργανώνονται κάθε δύο χρόνια από το Δήμο της Κουανγκτσόου, την UCLG (Ένωση Πόλεων και Τοπικών Κυβερνήσεων) -με έδρα την Βαρκελώνη και πάνω από 500 δήμους και περιφερειακές κυβερνήσεις μέλη- και τη Metropolis (Ένωση Μεγάλων Μητροπόλεων) και αποτελούν μία από τις σημαντικότερες διακρίσεις στον τομέα πολιτικών αστικής διαχείρισης ανά τον κόσμο.

Την άνοιξη του 2024 το Cultural H.ID.RA.N.T. επιλέχτηκε επίσης σαν ένα από τα 10 καλύτερα παραδείγματα καινοτόμας διαχείρισης της πολιτιστικής κληρονομιάς στην Ευρώπη από το European Heritage Hub (Ευρωπαϊκός Κόμβος για την πολιτιστική Κληρονομιά) σε συνεργασία με το δίκτυο Eurocities, ανάμεσα σε 40 «υψηλής ποιότητας παραδείγματα» από 33 ευρωπαϊκές πόλεις και/ή περιφέρειες, όπως αναφέρεται στην ανακοίνωση των αποτελεσμάτων.

Το φετινό θέμα ανάδειξης «καλών τοπικών πρακτικών» ήταν: «Η πολιτιστική κληρονομιά ως προτέρημα για τον τριπλό μετασχηματισμό της κοινωνίας μας». Στο πλαίσιο αυτό βασικό κριτήριο για την επιλογή των πετυχημένων παραδειγμάτων ήταν η συμβολή τους στον στόχο της «τριπλής μετάβασης», δηλαδή στον «πράσινο, ψηφιακό και κοινωνικό μετασχηματισμό» όπως αναφέρουν οι διοργανωτές, σε συνδυασμό με τον καινοτόμο χαρακτήρα τους.

Οι δύο αυτές κορυφαίες διακρίσεις έδωσαν την ευκαιρία στο Cultural H.ID.RA.N.T. και το Δήμο Χαλανδρίου να συνομιλήσει και ανταλλάξε τεχνογνωσία στις πολιτικές διαχείρισης πόρων (αστικών, φυσικών, πολιτιστικών) και διακυβέρνησης των πόλεων με δεκάδες δήμους, πόλεις, ειδικούς στην χάραξη αστικών πολιτικών και σχετικούς διεθνείς οργανισμούς.

Επιπλέον το Cultural H.ID.RA.N.T. έχει συμμετάσχει σε 4 διεθνή φόρα και μία δικτύωση πόλεων, έχει επιλεγεί ως φιναλίστ σε 2 ακόμα διεθνείς διαγωνισμούς (Innovation in Politics Awards 2023 και Creative Bureaucracy 2023) και έχει αποτελέσει αντικείμενο μελέτης 5 διεθνών πανεπιστημιακών ιδρυμάτων (Ινστιτούτο Τεχνολογίας του Νιου Τζέρσεϊ – ΗΠΑ, Σχολή Αρχιτεκτονικής της Βρετάνης – Γαλλία, το πρόγραμμα Erasmus του Τμήματος Γεωγραφίας του Χαροκόπειου, το Πολυτεχνείο του Τορίνο, Σχολή Αρχιτεκτονικής και Αρχιτεκτονικής Τοπίου του Εδιμβούργου) σε προπτυχιακό και μεταπτυχιακό (κυρίως) επίπεδο.

Έχει προσκληθεί σαν βασικός ομιλητής στο πάνελ των εκδηλώσεων ολοκλήρωσης 2 ευρωπαϊκών προγραμμάτων, Creative Flip και Interreg Mediterranean, που αφορούσαν την ανίχνευση καινοτόμων διατομεακών πολιτικών στο χώρο του πολιτισμού στην ΕΕ και το ρόλο της κοινωνικής καινοτομίας στην αναζωογόνηση και συνεργασία πόλεων της Μεσογείου, αντίστοιχα. Συμμετείχε επίσης στις εργασίες της πιο σημαντικής συνάντησης χάραξης πολιτικών για τις πόλεις στην Ευρώπη, το Cities Forum 2023, που διοργανώθηκε στο Τορίνο.

Επίσης το εγχείρημα ανάδειξης του Αδριάνειου υδραγωγείου, παρουσιάστηκε στον φορέα των Ηνωμένων Εθνών, UN-Habitat GWOPA (Παγκόσμια Συνεργασία και Συμμαχία Εταιρειών Ύδρευσης), ως καλή πρακτική συμμετοχής των πολιτών και διατομεακής συνεργασίας για την επίτευξη του στόχου 6 της ατζέντας των Ηνωμένων Εθνών για τη βιώσιμη ανάπτυξη (SGD6), που αφορά το νερό και την αποχέτευση.

Γιατί τόση “πέραση”;
Γιατί τόση “πέραση”;

Αυτό που έχει αξία δεν είναι τόσο η διεθνής παρουσία του Cultural H.ID.RA.N.T. αλλά οι λόγοι που προκαλούν το ενδιαφέρον διεθνών οργανισμών χάραξης πολιτικής, τοπικών αρχών, πανεπιστημιακών και ερευνητικών ιδρυμάτων.

Γίνεται εύκολα κατανοητό ότι ο πιλοτικός χαρακτήρας του Cultural H.ID.RA.N.T. δεν περιορίζεται στην προσπάθεια ανάδειξης του Αδριάνειου υδραγωγείου σε επίπεδο περιφέρειας Αττικής. Το Cultural H.ID.RA.N.T. βρίσκεται στην αιχμή δοκιμασίας καινοτόμων πολιτικών διαχείρισης του υλικού και άυλου πολιτισμού, των φυσικών και ανθρωπογενών πόρων μίας πόλης, στη βάση των σύγχρονων αστικών και περιβαλλοντικών συνθηκών, αναγκών και στόχων διεθνώς – όπως ορίζονται από τον ΟΗΕ, την ΕΕ κλπ.

Τρία είναι τα βασικά στοιχεία που κάνουν το Cultural H.ID.RA.N.T. να ξεχωρίζει: η λογική βιώσιμης ανάπτυξης, η δια-τομεακή προσέγγιση και ο συμμετοχικός καισυνεργατικός χαρακτήρας που το διαπερνούν σε όλα του τα στάδια. Πιο αναλυτικά:

  • Το Αδριάνειο υδραγωγείο δεν αναδεικνύεται απλά σαν αρχαίο μνημείο για «τουριστική» θέαση. Κόντρα στη μουσειακή αντίληψη συντήρησης μνημείων και παράδοσης, η πολιτιστική αξία του Αδριάνειου αναδεικνύεται μέσα από τη διερεύνηση της σχέσης ενός αρχαίου τεχνικού έργου με τις σημερινές ανάγκες της πόλης, με το νερό, το περιβάλλον, τον κοινό χώρο. Το Αδριάνειο επανεντάσσεται οργανικά, σαν ζωντανή μνήμη (ιστορικό αρχείο), στοιχείο πολιτισμού (HIDRANT festival), κοινός τόπος (δημόσιοι χώροι) υποδομή και φυσικός πόρος (νέο δίκτυο αρδευτικού νερού) στην καθημερινότητα και τον ιστό της πόλης.

  • Το Cultural H.ID.RA.N.T. επαναξιοποιεί την αρχαία, ενεργή ακόμα και σε αρμονία με το φυσικό κύκλο του νερού υδρο-μηχανική της ρωμαϊκής υποδομής, μετατρέποντας την σε σύγχρονη πρόταση βιώσιμης και αειφόρας διαχείρισης υπόγειων αστικών υδάτινων πόρων. Αναδεικνύεται έτσι η αξία χρήσης του αρχαίου μνημείου σαν κοινό αγαθό για όλο το λεκανοπέδιο, με την εξοικονόμηση νερού και ενέργειας που επιτυγχάνεται.

  • Οι αναπλάσεις -21.400 τμ συνολικά σε 4 σημεία της πόλης- δε γίνονται με γνώμονα την αύξηση της αξίας γης και ανάπτυξη της «επιχειρηματικότητας» (πλατείες για τραπεζοκαθίσματα), αλλά με κριτήριο τη βιωσιμότητα του αστικού χώρου και την ευημερία των κατοίκων. Αυτή προσδιορίζεται με την αύξηση χώρων κοινόχρηστων, πρασίνου και ήπιας κυκλοφορίας, την αξιοποίηση του νερού κόντρα στις συνέπειες της κλιματικής αλλαγής, το πρασίνισμα των σχολικών αυλών, σαν στοιχεία μίας περιβαλλοντικά και κοινωνικά συνειδητής διαμόρφωσης του δομημένου περιβάλλοντος.

  • Το Cultural H.ID.RA.N.T. αναδεικνύει τη συμμετοχή των κατοίκων σε πρωταρχική πρακτική και προϋπόθεση για μια πιο δημοκρατική, κοινωνικά δίκαιη, αλληλέγγυα και βιώσιμη διαχείριση των τοπικών πόρων και δυνατοτήτων. Η συμμετοχή εφαρμόζεται σε όλα τα στάδια του προγράμματος (σύλληψη, σχεδιασμό, υλοποίηση) με στόχο τη δημιουργία των προϋποθέσεων που θα κάνουν βιώσιμη τη λειτουργία θεσμών (ομάδα Αρχείου Τοπικής Ιστορίας, συνδιοργάνωση HIDRANT festival, Αδριάνεια Κοινότητα Χαλανδρίου) που θα αναλάβουν την επιμέλεια της υλικής και άυλης κληρονομιάς του προγράμματος μετά το τέλος του, με τη διοικητική και υλική αρωγή του Δήμου.

 

Η καινοτομία του Cultural H.ID.RA.N.T. εντοπίζεται ακριβώς στην στόχευση του να ανταποκριθεί στη διαμόρφωση των όρων για μία πολιτική και κουλτούρα βιώσιμης ανάπτυξης των πόλεων (όχι μόνο του Χαλανδρίου, όχι μόνο για το νερό) με ενεργή συμμετοχή των κατοίκων. Η δια-τομεακή προσέγγιση, απαιτεί τη συνεργασία όλων των εμπλεκόμενων πεδίων και φορέων γνώσης και υλοποίησης στη συνδιαμόρφωση λύσεων με ολιστικό και μακρόπνοο χαρακτήρα, υποδεικνύοντας νέες διαδικασίες, και δυνητικά θεσμούς, άσκησης αστικών πολιτικών. Σε συνδυασμό με το συμμετοχικό
χαρακτήρα του προγράμματος, δοκιμάζουν νέα πλαίσια συνεργασίας μεταξύ τοπικών αρχών, δημόσιων υποδομών, κατοίκων και οργανώσεων των πολιτών, ειδικών και επιστημόνων, ενισχύοντας την έννοια του ενεργού πολίτη, του ρόλου της γνώσης (ειδικής ή/και τοπικής) και της δημοκρατικής διαχείρισης αστικών πόρων και χώρων.

Προκαλεί το ενδιαφέρον λοιπόν όχι επειδή «εφευρίσκει» λύσεις, αλλά επειδή στοιχειοθετεί προκλήσεις, εξ’ ου και ο καινοτόμος ρόλος του, για τις αναγκαίες υπερβάσεις και αλλαγές που νιώθουν οι πόλεις (και οι αρχές διαχείρισης τους) ότι χρειάζονται σήμερα, είτε στο Χαλάνδρι είτε αλλού…

Σχετικά νέα